Shortowanie: Na czym polega? Jak ono działa? Jakie ryzyko wiąże się z krótką sprzedażą?

Shortowanie, znane również jako short selling lub krótka sprzedaż, obejmuje sprzedaż papierów wartościowych lub instrumentów finansowych, które sprzedawca pożycza od swojego brokera w celu sprzedaży.

Osoba otwierająca pozycję krótką zakłada, że cena pożyczonego papieru wartościowego spadnie, co pozwoli jej odkupić go po niższej cenie. Różnica między ceną, po której papier wartościowy został sprzedany, a ceną, po której został on odkupiony, stanowi zysk inwestora (lub stratę, jeśli cena instrumentu finansowego wzrośnie).

Obecnie krótka sprzedaż staje się coraz bardziej popularna, ale wielu inwestorów, a raczej spekulantów, nie zdaje sobie sprawy z ryzyka związanego z tą strategią spekulacyjną. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, na czym polega shortowanie, ile może kosztować i jakie ryzyko wiąże się z tym podejściem. Omówimy również, czy krótka sprzedaż jest odpowiednia dla Ciebie, a jeśli dojdziesz do wniosku, że tak, dowiesz się również, jak zacząć na niej zarabiać.

Treść artykułu

Shortowanie to osobna kategoria tradingu

Trading można uznać za inwestowanie z krótszym horyzontem inwestycyjnym. Celem działań traderów jest osiągnięcie krótkoterminowych zysków na zmiennych rynkach. Działania te obejmują dokonywanie wielu transakcji – co tydzień, codziennie, ale nawet co godzinę lub co kilka minut. Krótka sprzedaż bardzo dobrze łączy się z handlem śróddziennym.

Traderzy wykorzystują zmienność i niepewność na rynkach finansowych, próbując czerpać zyski z gwałtownych wzrostów i spadków cen, które pojawiają się w wyniku krótkoterminowej codziennej aktywności. Używają też różnych narzędzi do sporządzania wykresów i analiz, aby przewidzieć, w jakim kierunku pójdzie rynek i kiedy nastąpi zmiana trendu.

W tradingu dość powszechne jest zajmowanie przez inwestorów krótkich pozycji na wszelkiego rodzaju instrumentach inwestycyjnych – oznacza to, że na podstawie analizy dochodzą do wniosku, że cena aktywów w najbliższej przyszłości powinna spaść.

Ze względu na krótkoterminowy charakter tradingu, inwestorzy nie wahają się korzystać z dźwigni finansowej. Oznacza to, że otwierają pozycje przy pomocy pieniędzy pożyczonych od brokera. Przy dźwigni 5:1, wzrost ceny o 5% jest mnożony przez 5 – gdy trader odgadnie kierunek, w którym wyruszy rynek i zainwestuje 1000 dolarów, jego zysk wyniesie nie 50 dolarów, lecz 250 dolarów (50×5). Jednakże, tak jak dźwignia finansowa potrafi powielić zyski inwestora, niestety może również zwiększyć potencjalne straty.

Trading jest zatem uważany za działalność o charakterze wysoce spekulacyjnym. Doświadczeni traderzy zarządzają swoimi transakcjami tak, aby zyskowne zagrania przeważały nad stratnymi i akceptują straty jako część natury handlu. Jednak – być może właśnie dlatego – trading to nie lada wyzwanie, a 70-85% osób w niego zaangażowanych ponosi straty pieniężne.

• Jakie są zalety tradingu/sprzedaży krótkiej? Chociaż wyniki osiągnięte w przeszłości nie są gwarancją wyników przyszłych, prawidłowo otwarte transakcje oparte na analizie fundamentalnej i technicznej, a nie na emocjach, przynoszą stałe zyski, które w przypadku innych rodzajów inwestycji są raczej mało prawdopodobne do osiągnięcia.
• Jakie ryzyko wiąże się z tradingiem i shortowaniem? Musisz być w stanie zaakceptować straty na swoim koncie handlowym, uzbroić się w cierpliwość i być zdyscyplinowany, aby utrzymać emocje w ryzach podczas tradingu. Zarówno trading, jak i inwestowanie wiążą się z ryzykiem – obowiązuje zasada, że w ramach krótkiej sprzedaży powinieneś ryzykować tylko kapitał, który jesteś gotów stracić.

 Czym jest shortowanie – Mechanizm krótkiej sprzedaży

Krótka sprzedaż jest czymś w rodzaju umowy między traderem i brokerem, która może zostać zrealizowana w różnych formach.

Na shortowanie zwykle decydują się inwestorzy, którzy doszli do wniosku, że określony instrument inwestycyjny (np. akcje) jest przewartościowany.

Albo np. spekulanci, którzy postanowią otworzyć pozycję krótką na podstawie analizy technicznej. W ramach sprzedaży krótkiej inwestorzy mogą, ale nie muszą korzystać z dźwigni finansowej. Spekulanci korzystają z niej często i bardzo chętnie, ponieważ charakter ich transakcji jest zazwyczaj bardzo krótkoterminowy.

A) Shortowanie z wykorzystaniem kontraktów CFD

Krótka sprzedaż z CFD to najprostszy scenariusz, w którym broker pożycza traderowi określony instrument inwestycyjny. Na przykład 10 akcji Apple po 130 USD za sztukę. Trader natychmiast sprzedaje te akcje, a gdy ich cena spadnie do, powiedzmy, 120 USD za sztukę, odkupuje je. Następnie zwraca je brokerowi, zatrzymując różnicę – 100 dolarów – jako swój zysk.

W przypadku krótkiej sprzedaży za pośrednictwem kontraktów na różnicę kursową (CFD), cały opisany proces zwykle odbywa się automatycznie. Broker i inwestor “uzgadniają warunki transakcji” z wyprzedzeniem i rozliczają różnicę na koniec transakcji, przy czym instrument bazowy nie zmienia właściciela.

Spadek ceny shortowanych akcji to optymalny scenariusz dla tradera. Często jednak zrealizowana transakcja może okazać się nieudana. Wystarczy, że cena akcji Apple wzrośnie, czyli wyruszy w kierunku sprzecznym z założeniami tradera. W takim przypadku strata tradera może być nieskończenie wysoka (w przeciwieństwie do tradycyjnego inwestowania, w którym maksymalna strata jest ograniczona wielkością inwestycji).

Cena akcji może rosnąć dosłownie w nieskończoność, a inwestor prędzej czy później będzie musiał zwrócić shortowane akcje. Co więcej, do straty mogą przyczynić się również znaczne opłaty, które brokerzy zwykle pobierają za handel kontraktami CFD.

W przypadku krótkiej sprzedaży za pośrednictwem kontraktów CFD, otwarcie krótkiej pozycji można dość łatwo zrealizować w platformie inwestycyjnej. Wystarczy otworzyć kartę instrumentu i nacisnąć przycisk “sell”. Zamknięcie transakcji jest również bardzo proste. Potencjalny zwrot (a także stratę) można oczywiście zwielokrotnić za pomocą dźwigni finansowej.

Jeśli chodzi o trading z kontraktami CFD tak, jak został opisany powyżej, nie ma tutaj konieczności kontrahenta, gdyż nie handluje się prawdziwymi akcjami.

B) Jak shortują akcje fundusze hedgingowe i profesjonalni traderzy?

Jak już wspomniano, podczas shortowania handluje się akcjami, których się nie posiada, a jeśli inwestor uważa, że akcje są przewartościowane, może zdecydować się pożyczyć 10 akcji Apple od swojego brokera, aby je sprzedać, a następnie oczekiwać spadku ich ceny. Ta sama zasada jest stosowana przez fundusze hedgingowe i profesjonalnych traderów, z tą różnicą, że nie wykorzystują oni do tego kontraktów CFD.

Zamiast tego używają oni kont z depozytem zabezpieczającym, na których otwierają pozycje krótkie. Standardowa wysokość depozytu zabezpieczającego wynosi 50%. Załóżmy, że taki trader ponownie decyduje się na krótką pozycję na akcjach Apple, ale ponieważ handluje z wyższym budżetem, decyduje się na shortowanie nie 10, lecz 100 akcji (ponownie po cenie 130 dolarów za akcję). Jak w takim przypadku działa shortowanie?

1. Profesjonalny trader składa zlecenie krótkiej sprzedaży za pośrednictwem swojego internetowego rachunku inwestycyjnego.
2. Broker próbuje pożyczyć te akcje z kilku źródeł – z rachunków swoich klientów lub od innego brokera-dealera.
3. Gdy broker nabędzie te akcje, sprzeda je na rynku, deponując zysk na rachunku z depozytem zabezpieczającym profesjonalnego tradera. Tak więc po sprzedaży na rachunku znajduje się 13 000 dolarów plus dodatkowe 6 500 dolarów (50% z 13 000 dolarów), które służą jako depozyt zabezpieczający transakcję.
4. Załóżmy, że po miesiącu cena akcji Apple spadła do 100 dolarów za sztukę. Inwestor odkupuje 100 akcji, które zostały sprzedane na krótko, wydając na to 10 000 dolarów. Jego zysk brutto (dla uproszczenia pomijamy koszty i prowizje) wynosi zatem 3 000 dolarów.

Krótką sprzedaż w tym przypadku można uznać za lustrzane odbicie zakupu akcji. W powyższym przykładzie po drugiej stronie transakcji krótkiej sprzedaży stanąłby nabywca akcji Apple. Krótka pozycja na 100 akcji spółki jest równoważona przez długą pozycję kupującego o tej samej wartości – 100 akcji. Kupujący akcje osiągają zysk lub stratę, która jest odwrotnością zwrotu tradera zajmującego pozycję krótką.

Ile kosztuje shortowanie?

Krótka sprzedaż może okazać się bardzo droga. W przypadku shortowania akcji za pośrednictwem kontraktów CFD, należy wziąć pod uwagę stosunkowo wysokie koszty, które są zwykle naliczane za każdy dzień, w którym Twoja pozycja pozostaje otwarta.

Na większości platform brokerskich za każdą noc, w której pozycja jest otwarta, pobierane są opłaty rzędu setnych części wielkości danej pozycji. To może nie wydawać się dużo, jeśli wykonujesz tylko krótkoterminowe transakcje sprzedaży. Jednakże, jeśli pozostajesz w pozycji przez długi czas, shortowanie za pomocą kontraktów CFD staje się znacznie bardziej kosztowne. Ponadto, jeśli skorzystasz z dźwigni finansowej, opłaty te ulegają dodatkowemu zwielokrotnieniu.

W przypadku krótkiej sprzedaży prawdziwych akcji, należy również wziąć pod uwagę szereg innych kosztów, takich jak:

• Odsetki od pożyczonych pieniędzy: Ponieważ krótka sprzedaż prawdziwych akcji może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem rachunków z depozytem zabezpieczającym, na których zazwyczaj płacisz tylko część transakcji, a reszta jest finansowana z “pożyczki”, odsetki od tych transakcji mogą z czasem wzrosnąć do pokaźnej sumy, zwłaszcza jeśli pozycje krótkie są otwarte przez długi czas.
• Koszty wypożyczenia akcji: Akcje, które są trudne do pożyczenia – czy to z racji dużego zainteresowania shortowaniem, ograniczonego ruchu akcji czy z jakiegokolwiek innego powodu – wiążą się z opłatami za “trudne wypożyczenie”, które mogą być dość znaczne. Opłata opiera się na rocznej stawce, która może wynosić od ułamka procenta do ponad 100% wartości krótkiej transakcji i jest proporcjonalna do liczby dni, w których krótka transakcja pozostaje otwarta.
• Dywidenda i inne płatności: Trader wchodzący w pozycję krótką ponosi odpowiedzialność za wypłatę dywidendy od akcji, które pożyczył w celu shortowania. Trader ten jest również odpowiedzialny za płatności wynikające z innych zdarzeń związanych z shortowanymi akcjami, takich jak podział akcji lub emisja akcji bonusowych, z których wszystkie są nieprzewidzianymi zdarzeniami, które mogą sprawić, że transakcja stanie się znacznie bardziej kosztowna.

Jakie ryzyko wiąże się z shortowaniem?

Krótka sprzedaż wiąże się z szeregiem zagrożeń, w tym z następującymi:

• Dysproporcja między podejmowanym ryzykiem a zyskiem: W przeciwieństwie do pozycji długiej, gdzie strata jest ograniczona kwotą zainwestowaną w papier wartościowy, a potencjalny zysk jest nieograniczony (przynajmniej w teorii), krótka sprzedaż niesie ze sobą teoretyczne ryzyko nieskończonej straty, podczas gdy maksymalny zysk (który miałby miejsce w przypadku spadku ceny akcji do zera) jest ograniczony.
• Shortowanie jest kosztowne: Krótka sprzedaż wiąże się z szeregiem kosztów, które wykraczają poza prowizje handlowe (patrz wyżej).
• Płyniesz pod prąd: Krótka sprzedaż jest w zasadzie sprzeczna z naturalnym trendem rynkowym – wzrostem. Większość inwestorów i innych uczestników rynku preferuje otwieranie pozycji długich, co stwarza naturalny impuls w jednym kierunku – w górę.
• Czas wejścia w pozycję jest ważny: Moment rozpoczęcia krótkiej sprzedaży ma kluczowe znaczenie, ponieważ zainicjowanie jej w niewłaściwym momencie może być przepisem na katastrofę. Ponieważ krótka sprzedaż jest realizowana z depozytem zabezpieczającym, jeśli cena wzrośnie (zamiast spaść), możesz szybko ponieść straty, ponieważ brokerzy żądają odkupienia akcji po coraz wyższych cenach, co jednocześnie prowadzi do wspomnianego wcześniej short squeeze.
• Ryzyko regulacyjne i inne: Organy regulacyjne czasami wprowadzają zakazy krótkiej sprzedaży udziałów (w określonych spółkach lub na całym rynku) ze względu na warunki rynkowe, co może spowodować gwałtowny wzrost cen obecnie shortowanych akcji. To z kolei zmusza traderów do zamknięcia tych pozycji z dużą stratą. W przypadku mocno shortowanych akcji istnieje również ryzyko zamknięcia pozycji przez brokera, jeśli wierzyciele wymagają ich zwrotu.

Dlaczego (nie) warto shortować i czy ta strategia jest odpowiednia dla Ciebie?

Krótka sprzedaż zwykle ma miejsce, gdy inwestor uważa, że cena akcji wyruszy na południe. Podstawowe założenie jest takie, że jeśli sprzedasz akcje dzisiaj, to w przyszłości będziesz mógł je odkupić po niższej cenie. To już wiemy.

Nadmierny optymizm często prowadzi do wzrostu cen akcji do wysokich poziomów, zwłaszcza podczas szczytów rynkowych – przykładem mogą być akcje spółek internetowych i technologicznych pod koniec lat 90. oraz (w mniejszym stopniu) akcje spółek towarowych i energetycznych w latach 2003-2007.

Chociaż shortowanie jest zasadniczo ryzykownym przedsięwzięciem, ponieważ jest sprzeczne z długoterminowym trendem wzrostowym na rynkach finansowych, jest ono szczególnie niebezpieczne, gdy na rynkach panuje wyraźna hossa. Traderzy otwierający pozycje krótkie, stając w obliczu rosnących strat na galopującym do przodu rynku byka, boleśnie przypominają sobie słynne powiedzenie Johna Maynarda Keynesa:

Rynek potrafi zostać irracjonalny znacznie dłużej niż ty wypłacalny.

Dlatego też niektórzy inwestorzy wykorzystują shortowanie wyłącznie do spekulacji. Inni zaś chcą zabezpieczyć się przed ryzykiem spadku ceny, jeśli mają otwartą długą pozycję.

Tak czy inaczej, jeśli chodzi o krótką sprzedaż, wymagana jest ścisła dyscyplina. Ryzyko związane z krótką sprzedażą oznacza, że shortowanie jest odpowiednie tylko dla traderów i inwestorów, którzy są w stanie utrzymać dyscyplinę wymaganą do zamykania stratnych transakcji (i to zawsze, gdy zajdzie taka potrzeba). Pozostawanie w krótkiej, nierentownej pozycji w nadziei, że pierwotne założenie inwestora ostatecznie się sprawdzi, nie jest rozsądną strategią, szczególnie w dłuższej perspektywie. Shortowanie wymaga stałego monitorowania pozycji i surowego przestrzegania stop lossów.

Jak zabrać się za shortowanie?

Jesteś zainteresowany shortowaniem i chcesz włączyć to podejście do swojej ogólnej strategii inwestycyjnej? Nie wiesz, od czego zacząć?

Wystarczy otworzyć rachunek u dowolnego brokera CFD, gdyż większość z nich oferuje tę opcję. Krótka sprzedaż prawdziwych akcji jest dostępna dla inwestorów o wyższym kapitale i oferowana przez “specjalnych” brokerów, takich jak Interactive Brokers. Jeśli zaś jesteś zainteresowany “tanią” alternatywą w postaci kontraktów CFD, możesz skorzystać z oferty prawie każdego brokera CFD, w szczególności XTB lub eToro.

Oprócz akcji można również shortować szereg innych instrumentów inwestycyjnych – najczęściej surowce takie jak złoto i ropa naftowa, giełdowe fundusze inwestycyjne, kryptowaluty lub indeksy.

Kiedy najlepiej otwierać pozycje krótkie – idealne warunki do shortowania

W przypadku krótkiej sprzedaży kluczowe znaczenie ma wyczucie czasu. Ceny akcji zwykle spadają znacznie szybciej niż rosną, a zysk z rosnącej ceny może zostać zniwelowany w ciągu kilku dni lub tygodni z powodu słabych wyników gospodarczych lub innych niedźwiedzich wydarzeń.

Tak więc w przypadku krótkiej sprzedaży kluczowym czynnikiem jest idealne wyczucie rynku – zbyt późne wejście w pozycję może skutkować ogromnymi kosztami lub utraconymi okazjami w postaci utraconych zysków, ponieważ znaczna część spadku akcji mogła już nastąpić.

Z drugiej strony, zbyt wczesne wejście w pozycję może uniemożliwić jej utrzymanie, zwłaszcza z uwagi na związane z tym koszty i potencjalne straty, które inwestor może ponieść w przypadku szybkiego wzrostu ceny.

Istnieją momenty, w których szanse na udaną pozycję krótką rosną:

• Podczas bessy: Gdy w świecie finansów grasują niedźwiedzie, dominującym trendem w przypadku rynku akcji jako całości lub konkretnego sektora akcji jest trend spadkowy. Traderzy, którzy wierzą, że trend jest ich przyjacielem, mają większe szanse na zyskowne otwarcie pozycji krótkiej.
• Gdy pogarszają się fundamenty akcji lub rynku jako całości: Fundamenty akcji mogą ulec pogorszeniu z wielu powodów – spowolnienie wzrostu sprzedaży lub zysków, rosnące problemy w biznesie, rosnące koszty, które zmniejszają marże itp. Pogarszające się fundamenty rynku jako całości mogą oznaczać hamującą gospodarkę, niekorzystne wydarzenia geopolityczne, takie jak zagrożenie wojną, lub niedźwiedzie sygnały techniczne, takie jak osiągnięcie nowych maksimów przy jednoczesnym spadku wolumenu obrotu.
• Wskaźniki techniczne potwierdzające trend spadkowy: Shortowanie akcji może mieć również większe prawdopodobieństwo sukcesu, jeśli trend niedźwiedzi jest potwierdzony przez kilka różnych wskaźników technicznych. Wskaźniki te mogą obejmować przełamanie kluczowego długoterminowego poziomu wsparcia lub tzw. krzyż śmierci, gdzie krótkoterminowa (50-dniowa) średnia ruchoma spada poniżej długoterminowej (200-dniowej) średniej ruchomej.
• Wyceny akcji osiągają skrajne poziomy przy utrzymującym się optymizmie: Czasami – przy niepohamowanym optymizmie – wyceny niektórych sektorów lub całego rynku mogą osiągać bardzo wysokie, nawet skrajne poziomy. Doświadczeni shorterzy czekają, aż rynek lub sektor przewróci się i rozpocznie fazę spadkową – w tej chwili otwierają swoje pozycje krótkie.

Na koniec warto zaznaczyć, że optymalny moment na krótką sprzedaż ma miejsce, gdy następuje zbiegnięcie się kilku z powyższych czynników.

Kilka słów na zakończenie

Dlaczego warto zabrać się za shortowanie, nawet jeśli wiąże się z nim znaczne ryzyko? Ponieważ spadki na rynkach akcji są zwykle znacznie szybsze niż wzrosty, a niektóre przewartościowane papiery wartościowe mogą stanowić ciekawą okazję do zysku.

Dla przykładu, indeks S&P 500 w okresie pięciu lat od 2002 do 2007 roku podwoił swoją wartość, a następnie w okresie krótszym niż 18 miesięcy – od października 2007 do marca 2009 roku – spadł o 55%. Inwestorom, którzy w tym czasie otworzyli pozycje krótkie, udało się osiągnąć znaczne zyski.

Niemniej jednak, shortowanie można uznać za stosunkowo zaawansowaną strategię inwestycyjną, która jest odpowiednia raczej dla doświadczonych inwestorów lub traderów, którzy są zaznajomieni z ryzykiem związanym z krótką sprzedażą. Jeśli jest się początkującym, krótka sprzedaż jest czymś, czego raczej powinno się unikać. Jednak Ci, którzy wiedzą, jak skutecznie korzystać z tej strategii, mogą zyskać potężną broń do swojego arsenału inwestycyjnego.