W kogo ostatecznie uderzy podatek od nadmiarowych zysków?

Na wycenę spółek notowanych na parkiecie giełdowym ma wpływ mnóstwo różnorodnych czynników. Niektóre z nich mają charakter wewnętrzny i dotyczą chociażby kultury organizacyjnej firmy. Inne to z kolei wpływy zewnętrzne, do których zaliczamy między innymi otoczenie regulacyjne, poziom konkurencji, czy kwestie podatkowe. Dosyć głośnym echem odbiła się w polskiej przestrzeni medialnej sprawa tak zwanego windfall tax, czyli podatku od nadmiarowych zysków. Po tym, jak tego rodzaju danina została niedawno uchwalona przez polski parlament, wiemy już, w kogo konkretnie uderzy to nowe obciążenie.

Danina od nadmiarowych zysków jest rodzajem podatku nakładanego na firmy lub sektory gospodarki, które czerpią nieproporcjonalnie duże zyski w określonym czasie lub w określonych warunkach rynkowych. Często określana jest mianem “windfall tax”, lub, tak jak w naszym rodzimym przypadku: daniną solidarnościową.

Innymi słowy, podatek od nadmiarowych zysków, jest to mechanizm podatkowy stosowany przez rządy w celu równoważenia nierówności ekonomicznych i społecznych, oraz aby uzyskać dodatkowe środki finansowe na cele publiczne, takie jak finansowanie programów socjalnych czy inwestycje w infrastrukturę. W Polsce finansuje się nim tak zwaną Rządową Tarczę Energetyczną, co sprawia, że kiedy przychodzi rachunek za prąd na przykład z Tauronu, Enei, PGE, czy Energi, nie musimy się łapać za głowę. Jak się okazuje, polski odpowiednik windfall tax dotknie wyłącznie Jastrzębską Spółkę Węglową, a jego wysokość firma ta szacuje na 1,6 miliarda złotych.

Skąd wziął się podatek od nadmiarowych zysków?

Idea podatku od nadmiarowych zysków polega na tym, że gdy firmy osiągają wyjątkowo wysokie zyski, które przekraczają pewien ustalony próg lub przewyższają przeciętne wskaźniki zyskowności w danej branży, to w takich przypadkach część tych nadmiernych zysków jest opodatkowywana wyższą stawką podatku. Zazwyczaj dochody spółek giełdowych obarczone są bowiem przede wszystkim podatkiem CIT, którego zasadnicza stawka wynosi u nas 19%.

Celem tego podejścia jest zmniejszenie nierówności ekonomicznych, zapewnienie uczciwego obciążenia podatkowego oraz zwiększenie dochodów państwa. Podatnik daniny solidarnościowej – JSW S.A., nie mogła tymczasem narzekać na wyniki za 2022 rok. Wówczas to jej zysk operacyjny przekroczył spektakularne 8,8 miliarda złotych, ponad szesnastokrotnie pobijając wynik za rok 2021.

Dlaczego windfall tax wzbudza takie kontrowersje?

Photo: pl.wikipedia.org

Wprowadzenie daniny solidarnościowej może jednak wywołać pewne kontrowersje i dyskusje, ponieważ u niektórych inwestorów ogranicza ona chęć angażowania się w podmioty nią obarczone. Otoczenie może obawiać się, że takie opodatkowanie zahamuje ich wzrost i rozwój, co może negatywnie wpłynąć na gospodarkę jako całość.

Z tego względu, stosowanie podatku od nadmiarowych zysków wymaga zrównoważonego podejścia i starannego zbadania jego skutków dla różnych aspektów gospodarczych i społecznych. Przykładowo, w sytuacji JSW S.A., wobec braku wypłacenia dywidendy za rok 2022, jeden z akcjonariuszy wniósł nawet pozew o uchylenie uchwały Walnego Zgromadzenia tej firmy.

Równie niejasne były informacje, kogo tak naprawdę obejmie ten podatek. Sporo spekulacji dotyczyło między innymi firm takich jak PKN Orlen, LW Bogdanka, czy w pełni prywatny Bumech. Ostatecznie możemy zaś mówić o opodatkowaniu wyłącznie JSW S.A. Jedyny pozytyw dla finansów jastrzębskiego giganta węglowego płynie jeden z tego, że zapłata tej daniny będzie stanowić dla JSW koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Innymi słowy, obniży ona przyszły podatek CIT.

Scale type

• Normal
• Logarithmic
• Percentage

Currency

• USD
• EUR
• PLN

JSW / JSW

Loading

Loading

Obłożenie podatkiem budzi sprzeciw organizacji związkowych

Dodatkowe opodatkowanie Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. wzbudza też sprzeciw działających w niej reprezentatywnych organizacji związkowych, na czele z największym polskim związkiem, czyli NSZZ “Solidarność”. Związkowcy w przekazie medialnym przypominają, że górnictwo to sektor wymagający wysokich nakładów finansowych i utrzymania opłacalności. Tymczasem, wprowadzenie dodatkowego opodatkowania obciążyć firmę nadmiarowymi kosztami, co może skutkować spadkiem zyskowności i ograniczeniem inwestycji, a co za tym idzie, zagrożeniem dla miejsc pracy.

Dodatkowe opodatkowanie Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. wywołuje sprzeciw reprezentatywnych organizacji związkowych, ponieważ może mieć negatywne konsekwencje dla pracowników, miejsc pracy oraz społeczności związanych z sektorem górniczym.

Reprezentatywne organizacje związkowe działają na rzecz pracowników i ich interesów, w tym zapewnienia stabilności zatrudnienia oraz godziwych warunków pracy. Trudno się zatem dziwić, że są przeciwne działaniom, które ich zdaniem mogą zagrażać stabilności i bezpieczeństwu zatrudnienia. W przypadku zwiększonego obciążenia finansowego związanego z opodatkowaniem daniną solidarnościową, istnieje zdaniem związków ryzyko, że spółka będzie zmuszona do podjęcia działań oszczędnościowych, co może skutkować w pesymistycznym wariancie na przykład ograniczeniem beneficjów socjalnych dla pracowników.

Na tą chwilę wpływ daniny na finanse JSW S.A. to jedynie spekulacja. Jedno jest pewne – firma ta musi zachować należyty bufor finansowy na realizację licznych zapowiadanych projektów ekologicznych.